
مدارات برقی خودروها به عنوان یکی از اجزای حیاتی و پیچیده در عملکرد ماشینها شناخته میشوند. این سیستمها نقش بسیار مهمی در بهکارگیری و کنترل بسیاری از سیستمهای خودرویی ایفا میکنند، از جمله سیستم روشنایی، تهویه، ایمنی، و حتی عملکرد موتور. در دنیای مدرن امروز، خودروها علاوه بر استفاده از سیستمهای مکانیکی، به شدت به سیستمهای الکتریکی و الکترونیکی وابسته شدهاند که بدون آنها بسیاری از عملکردهای حیاتی خودرو به درستی کار نمیکنند.مدارات خودرو بهطور کلی مجموعهای از اجزای مختلف هستند که وظیفه انتقال جریان الکتریکی را به منظور فعال کردن و مدیریت بخشهای مختلف خودرو دارند. این سیستمها از جمله مهمترین بخشهای خودرو به حساب میآیند، زیرا بهطور مستقیم بر راحتی، ایمنی و کارایی رانندگی تاثیر میگذارند. در این مقاله قصد داریم به معرفی مدارات خودرو، اجزای تشکیلدهنده آنها، نحوه عملکرد این سیستمها و چالشهای رایج در نگهداری و تعمیر مدارات خودرو بپردازیم. با مطالعه این مقاله، شما با ساختار و عملکرد سیستمهای برقی خودروها آشنا خواهید شد و میتوانید اطلاعات بهدست آمده را در هنگام تعمیرات و نگهداری خودروهای خود استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: نحوه تعویض فیوز خودرو + نشانههای خرابی فیوز
معرفی مدارات خودرو برقی
مدارات برقی در خودروها به انواع مختلفی تقسیم میشوند که هرکدام نقش خاصی در عملکرد خودرو ایفا میکنند. این مدارات بر اساس کاربرد و عملکردشان به دستههای مختلف تقسیم میشوند. در این بخش، به بمعرفی مدارات خودرو خواهیم پرداخت:
1. مدارهای الکتریکی اصلی (Primary Circuits)
مدارهای اصلی شامل اجزای حیاتی خودرو هستند که برای راهاندازی و عملکرد درست خودرو ضروری میباشند. این مدارها شامل موارد زیر میشوند:
مدار استارت: مدار استارت خودرو برای راهاندازی موتور استفاده میشود. این مدار از باتری و استارتر برای روشن کردن موتور بهره میبرد.
مدار شارژ: این مدار وظیفه تأمین انرژی برای باتری خودرو را دارد. وقتی موتور روشن است، دینام انرژی تولید کرده و باتری را شارژ میکند.
مدار پمپاژ سوخت: این مدار مسئول پمپ کردن سوخت از باک به موتور است.
2. مدارهای فرعی (Secondary Circuits)
این دسته از مدارات برای عملکرد برخی از سیستمهای اضافی خودرو به کار میروند. مدارهای فرعی معمولاً به سیستمهای راحتی و امنیت خودرو مربوط میشوند و در صورت خرابی ممکن است تنها راحتی راننده یا سرنشینان تحت تاثیر قرار گیرد. برخی از این مدارات عبارتند از:
مدار روشنایی: این مدارها شامل چراغهای جلو، چراغهای عقب، چراغ ترمز، چراغهای راهنما و دیگر لوازم روشنایی خودرو میشوند.
مدارهای تهویه و گرمایش: شامل سیستمهای تهویه مطبوع، فنهای رادیاتور و گرمکن صندلی است که برای راحتی سرنشینان خودرو طراحی شدهاند.
مدار شیشهشوی: مدار مربوط به پمپ شیشهشوی خودرو برای تمیز کردن شیشهها استفاده میشود.
3. مدارهای ایمنی (Safety Circuits)
مدارهای ایمنی به منظور محافظت از راننده و سرنشینان طراحی شدهاند. این سیستمها در صورت بروز مشکل یا تصادف به طور خودکار فعال شده و به ایمنی خودرو کمک میکنند. از جمله این مدارات میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
مدار ایربگ: این مدار در صورت تصادف فعال شده و ایربگها را باز میکند تا از آسیبدیدگی سرنشینان جلوگیری کند.
مدار ترمز ضدقفل (ABS): این سیستم برای جلوگیری از قفل شدن چرخها در شرایط اضطراری طراحی شده و به تثبیت خودرو کمک میکند.
مدار کنترل پایداری الکترونیکی (ESC): این مدار به کنترل و جلوگیری از انحراف خودرو از مسیر کمک میکند و به حفظ پایداری خودرو در شرایط خطرناک میپردازد.
4. مدارهای کنترلی و الکترونیکی (Control and Electronic Circuits)
این دسته از مدارات برای کنترل و مدیریت عملکردهای پیچیده خودرو طراحی شدهاند. مدارات کنترلی به بخشهای الکترونیکی پیچیده مانند ECU (واحد کنترل موتور) و سایر سنسورها مربوط میشوند.
مدار ECU: این مدار به واحد کنترل موتور (ECU) مربوط میشود که وظیفه مدیریت و کنترل عملکرد موتور را بر عهده دارد.
مدار حسگرها و سنسورها: خودروها به حسگرهای مختلفی برای اندازهگیری پارامترهایی مانند دما، سرعت، فشار و موقعیت نیاز دارند که اطلاعات را به سیستمهای کنترلی منتقل میکنند.
5. مدارهای کمکی و رفاهی (Auxiliary and Comfort Circuits)
این مدارات به منظور راحتی و رفاه سرنشینان طراحی شدهاند و معمولاً در خودروهای پیشرفته و لوکس بیشتر دیده میشوند.
مدار صندلیهای برقی: این مدار به سرنشینان اجازه میدهد تا صندلیهای خود را به صورت برقی تنظیم کنند.
مدار سیستم صوتی: این مدار مربوط به سیستمهای صوتی و بلندگوهای خودرو است.
بیشتر بخوانید: راهنمای کامل باز کردن و تست استارت: مشکلات و راه حلها
نحوه عملکرد مدارهای استارت خودرو
مدار استارت خودرو یکی از اجزای حیاتی و اساسی سیستم الکتریکی خودرو است که مسئول راهاندازی موتور خودرو میباشد. این مدار بهطور مستقیم با باتری، استارتر، و سایر اجزای مرتبط با روشن کردن موتور در ارتباط است. بدون عملکرد صحیح مدار استارت، روشن کردن موتور خودرو امکانپذیر نخواهد بود و خودرو قادر به حرکت نخواهد بود. در این بخش، به معرفی مدارات خودرو، نحوه عملکرد مدارهای استارت خودرو و اجزای کلیدی آن خواهیم پرداخت.
وقتی راننده کلید را در سوئیچ روشن میکند (یا دکمه استارت را فشار میدهد، در خودروهای جدید)، یک سیگنال الکتریکی به مدار استارت ارسال میشود. این سیگنال باعث فعالسازی رله استارت میشود که در نهایت جریان برق باتری را به استارتر منتقل میکند.
رله استارت در این مدار بهعنوان یک سوئیچ عمل میکند. وقتی راننده کلید را میچرخاند، رله استارت به طور خودکار بسته میشود و جریان برق را از باتری به موتور استارتر میفرستد. این فرآیند باعث میشود که استارتر به حرکت درآید و موتور خودرو را روشن کند. رله استارت در واقع برای کنترل جریان برق استفاده میشود، زیرا استارتر نیاز به جریان زیادی دارد که بهطور مستقیم از باتری تامین میشود.
استارتر، یک موتور الکتریکی است که به باتری متصل است. هنگامی که جریان برق از طریق رله به استارتر منتقل میشود، موتور استارتر شروع به چرخش میکند. این چرخش باعث میشود که فلایویل (flywheel) موتور اصلی خودرو شروع به حرکت کند. این فرآیند چرخاندن فلایویل، موتور اصلی را به حرکت درمیآورد و باعث روشن شدن آن میشود.
استارتر خود شامل یک موتور الکتریکی با آرمیچر است که با استفاده از میدان مغناطیسی و نیروهای الکترومغناطیسی به حرکت درمیآید. استارتر در حالت خاموش بهطور معمول در حالت ایستا قرار دارد و تنها زمانی که جریان الکتریکی از باتری دریافت میکند، شروع به چرخش میکند.
سوئیچ استارت در این مدار وظیفه فعالسازی رله استارت را دارد. سوئیچ معمولاً از سه حالت مختلف برخوردار است: حالت “خاموش” (OFF)، حالت “روشن” (ON) و حالت “استارت” (START). هنگامی که سوئیچ به حالت استارت تغییر میکند، مدار استارت فعال شده و جریان برق به رله استارت ارسال میشود تا به استارتر موتور جریان برق بدهد.
پس از اینکه موتور خودرو به حرکت درآید و به دورهای خود برسد، استارتر دیگر نیازی به فعالیت ندارد و باید متوقف شود. بنابراین، رله استارت بهطور خودکار قطع میشود و جریان برق به استارتر قطع میشود. این عمل باعث جلوگیری از خرابی استارتر و همچنین ذخیرهسازی انرژی باتری میشود.
نکاتی برای نگهداری و مراقبت از سیستمهای برقی خودرو
در بخشهای قبل به بررسی معرفی مدارات خودرو پرداختیم اما سیستمهای برقی خودروها بخشهای حیاتی و پیچیدهای از خودرو هستند که مسئول تأمین انرژی و کنترل عملکردهای مختلف خودرو، از روشن کردن موتور گرفته تا سیستمهای ایمنی و راحتی هستند. به همین دلیل، نگهداری و مراقبت از این سیستمها برای جلوگیری از خرابیهای ناگهانی و افزایش عمر مفید خودرو بسیار اهمیت دارد. در این مقاله، به بررسی نکاتی برای نگهداری و مراقبت از سیستمهای برقی خودرو خواهیم پرداخت.
باتری خودرو یکی از اجزای اصلی سیستمهای برقی است که مسئول تأمین انرژی برای روشن کردن خودرو و راهاندازی سایر سیستمهای برقی است. نگهداری صحیح از باتری میتواند عمر آن را افزایش داده و عملکرد خودرو را بهبود بخشد.
تمیز نگه داشتن قطبهای باتری: اطمینان حاصل کنید که قطبهای باتری تمیز و عاری از خوردگی باشند. خوردگی میتواند باعث ایجاد مقاومت در مدار و کاهش عملکرد باتری شود. استفاده از محلول جوششیرین و آب برای تمیز کردن قطبها مؤثر است.
بررسی سطح مایع باتری: باتریهای اسیدی نیاز به بررسی سطح مایع دارند. اگر سطح مایع باتری پایین است، باید آن را با آب مقطر پر کنید.
بررسی عمر باتری: باتریها معمولاً در هر 2 تا 3 سال نیاز به تعویض دارند. از باتریهای قدیمی یا ضعیف استفاده نکنید تا از بروز مشکلات استارت جلوگیری شود.
دینام یکی از اجزای کلیدی سیستم برقی است که مسئول شارژ باتری و تأمین برق برای سیستمهای برقی خودرو است. نگهداری از دینام و سیستم شارژ کمک میکند تا برق خودرو بهطور مداوم تأمین شود و سیستمهای الکتریکی دچار اختلال نشوند.
بررسی تسمه دینام: تسمه دینام باید بدون ترک و کشیدگی باشد. هر گونه خرابی در تسمه میتواند باعث کاهش عملکرد دینام و حتی خرابی کامل آن شود.
کنترل جریان برق: جریان برق تولیدی دینام باید بهطور منظم بررسی شود تا از تأمین برق کافی برای سیستمهای مختلف خودرو اطمینان حاصل شود.
چک کردن اتصالات: اطمینان حاصل کنید که اتصالات دینام و سیستم شارژ محکم و عاری از خوردگی هستند.
فیوزها و رلهها بهعنوان اجزای حفاظتی در مدارهای خودرو عمل میکنند و از آسیب دیدن اجزای الکتریکی خودرو در برابر جریانهای بیش از حد جلوگیری میکنند. بررسی و نگهداری صحیح از فیوزها و رلهها به جلوگیری از خرابیهای جدی کمک میکند.
بازرسی دورهای فیوزها: فیوزها باید بهطور منظم بررسی شوند تا از سلامت آنها اطمینان حاصل شود. اگر فیوزی سوخته باشد، باید آن را با فیوز مناسب جایگزین کرد.
چک کردن رلهها: رلهها نیز باید بررسی شوند تا اطمینان حاصل شود که بهدرستی کار میکنند. خرابی رلهها میتواند باعث از کار افتادن سیستمهای برقی شود.
سیمکشیها و اتصالات بخش مهمی از سیستمهای برقی خودرو هستند که جریان برق را از یک بخش به بخش دیگر منتقل میکنند. هرگونه خرابی یا آسیب در این اتصالات میتواند باعث قطع جریان برق و ایجاد مشکلات مختلف شود.
بررسی سیمکشیها: سیمکشیهای آسیبدیده یا فرسوده باید شناسایی و تعمیر شوند. توجه ویژه به سیمکشیهای قدیمی و آسیبدیده داشته باشید.
بررسی اتصالات: اتصالات باید محکم و عاری از زنگزدگی یا خوردگی باشند. هرگونه خوردگی میتواند باعث اختلال در انتقال برق شود. برای جلوگیری از خوردگی، از گریسهای خاص برای محافظت از اتصالات استفاده کنید.
استفاده از پوششهای محافظ: پوششهای محافظ برای سیمکشیها و اتصالات از آسیبها و عوامل محیطی جلوگیری میکنند. اطمینان حاصل کنید که پوششها سالم و بدون ترک باشند.
جمعبندی: معرفی مدارات خودرو
مدارات خودرو یکی از بخشهای کلیدی در عملکرد صحیح و بهینه وسایل نقلیه محسوب میشوند. این مدارات شامل سیستمهای برقی مختلفی مانند مدار استارت، شارژ، روشنایی، تهویه، و ایمنی هستند که هر یک نقش مهمی در راحتی و ایمنی راننده و سرنشینان ایفا میکنند.
در این مقاله، معرفی مدارات خودرو، اجزای کلیدی آنها، نحوه عملکرد مدار استارت، مشکلات رایج در مدارات خودرو و راهکارهای تعمیر و همچنین نکاتی برای نگهداری صحیح از این سیستمها را بررسی کردیم. نگهداری منظم، بررسی سیمکشیها و اتصالات، چک کردن باتری و دینام، و استفاده از قطعات باکیفیت از جمله اقداماتی هستند که میتوانند از بروز مشکلات ناگهانی جلوگیری کرده و عمر مفید سیستمهای برقی خودرو را افزایش دهند.
در نهایت، آگاهی از نحوه عملکرد مدارات خودرو و روشهای نگهداری صحیح از آنها میتواند به کاهش هزینههای تعمیرات و افزایش ایمنی و کارایی خودرو کمک کند. اگر مشکلی در سیستم برقی خودرو مشاهده کردید که قادر به رفع آن نبودید، بهتر است با یک متخصص برق خودرو مشورت کنید تا از بروز مشکلات بزرگتر جلوگیری شود.